مطالعه مؤلفه های معنایی واژه قرآنی «حمیم» بر مبنای روابط همنشینی و جانشینی

معناشناسی دانشی است که به بررسی معنا می­پردازد و معناشناسی تاریخی – توصیفی از جمله مهمترین و رایج­ترین روش­های این علم به شمار می­رود. یکی از شیوه­های یافتن معانی دقیق واژه در معناشناسی تاریخی- توصیفی، استفاده از روابط همنشینی و جانشینی درون ساختار زبانی است. این روش بر نظریة ساختارگرایی استوار است. بدون شک کاربرد این روش در مطالعه­ و فهم قرآن که دارای لایه­های پیچیدة معنایی است، نقش عمده­ای ایفا می­نماید. مطالعة حاضر با هدف شناخت و معرفی معنا و مفهوم واژه حمیم در نظام معنایی قرآن کریم انجام شده و تلاش کرده است نقش واژگان همنشین و جانشین در کشف معنای «حمیم» بررسی نماید. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر آن است که کدام یک ار واژگان همنشین و جانشین واژه حمیم در کشف معنای این واژه بیشتر کمک می­کنند و مهمترین مولفه­های معنایی واژه مذکور به عنوان شرایط لازم و کافی کدامند؟ نتایج این مقاله نشان داده است  که مهمترین مؤلفه­های معنایی واژة «حمیم» عبارت­اند از اختصاص به حوزة عذاب، مایع بودن، دردناک و خشن بودن، ذوب کنندگی، مهلک بودن، ازبین بردن اعضا، و حرارت زیاد. علاوه بر این لفظ «حمیم» بر محور همنشینی با ماده­های فعلی «صَبّ»، «ذاقَ»، «سَقَی»، «قطع»، «سحب»و «صهر» و با مفردات اسمی «ماء»، «غسّاق»، «سموم»، «عذاب» و بر محور جانشینی با واژه­های «عذاب» ،«آنیة» و«نار» روابط معنایی دارد و غالب آیاتی که در آن­ها واژه­ی «حمیم» به کار رفته است، به حوزه­ی معنایی کافران، منکران و خصومت گران دین اختصاص یافته است.